MİDYEDEN YAPIŞTIRICI ÜRETİMİ
Hazırlayan: Berna ŞENTÜRK, Ebuzer KALYONCU
Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi, 06800 Bilkent-Ankara/TÜRKİYE
Proje Özeti:
Kapsam ve Amaç
Mavi midye M.edulis, inanılmaz derecede güçlü ve dayanıklı doğal bir yapıştırıcı
salgılayarak sulu ortamda çeşitli yüzeylere tutunabilmektedir. Mavi midye yapıştırıcısına
benzer şekilde su ve türbülanslı kuvvetlere dayanıklı ve sulu bir ortamda uygulanabilen
herhangi bir sentetik zamk yoktur. Midye yapışkan proteinleri cam, metal plastik, ahşap,
teflon gibi çeşitli yüzeylerle güçlü bağlar kurabilir. Ayrıca su altında 60 saniyelik gibi kısa
bir sürede yapışabilir ve çevreye kesinlikle zararlı değildir. Byssal yapılardan 1g yapışkan
protein elde etmek için klasik yöntemlerle yaklaşık 10.000 midyeye ihtiyaç vardır.
M.edulis midyesinden elde edilen yapıştırıcı proteinin 1 mg miktarının bedeli 400 TL’dir.
Fakat çok sayıda hayvanın kurban edilmesi, ne çevre dostu ne de ekonomik olarak
pratiktir. Sentetik gen yapıları kullanılarak yapılan rekombinant DNA tekniği, mavi midye
proteinlerinin doğal bio-yapışkanlığını taklit etmek ve doğal yapışma gücünü ve sualtı
tutunma özelliklerini sürdürmek için alternatif bir yöntemdir. Bu projedeki amacımız
genetik mühendisliği teknikleri kullanarak büyük ölçekli Mytilus edulis ayak protein-5
(Mefp-5) üretmektir. Mefp-5 proteinin bilinen en yüksek DOPA içeriğine sahiptir ki bu da
diğer proteinler içinde en yapışkan olduğuna işaret eder. Yapıştırıcı sektörü 90’lı yılların
sonunda 9.2 milyar dolar değerinde olup büyümeye devam etmektedir. Bu yapıştırıcının
üretimi, Türkiye’nin bu pazardaki yerini sağlamlaştırabilmesi ve dışa bağımlılığın
azalması için önemlidir.
Üretim ve Süreç
Biyoreaktörlerde otomatik takip ve kültivasyon değişkenlerin kontrolü büyük ölçekli
rekombinant proteinlerin üretiminde kullanılır. 0.5-1g /L saf Mefp protein, 200 L pilot
ölçekli kesikli beslemeli biyoreaktör kültüründen elde edilebilir. Başlangıç kültürü 200
L pilot ölçekli kesikli beslemeli biyoreaktör kültürü elde etmek için büyütmek 3-4 gün
sürer...