Antidepresan İlaçların Ve Metabolitlerinin Çeşitli Kaynaklardan İzolasyonu
Hazırlayan: Münevver Açıkkol PhD, Zeynep Türkmen PhD, Selda Mercan PhD,
İstanbul Üniversitesi, Adli Tıp Enstitüsü, Adli Toksikoloji Laboratuarı
Depresyon, zorlu yaşam koşulları nedeniyle dünyada ve ülkemizde yaygın olarak
görülen bir duygu durum bozukluğudur. Depresyon tedavisinde, Antidepresanlar
olarak tanımlanan ve ayrıca anksiyete, uyku bozuklukları, yeme bozuklukları, cinsel
işlev bozuklukları, dürtü denetim bozuklukları, ağrı proflaksisi, fibromiyalji, periferik
nöropatiler, premenstrüel disforik bozukluk gibi pek çok tanının tedavisinde de bu ilaçlar
kullanılmaktadır. Türkiye’de antidepresan ilaçların pek çoğunun reçetesiz veya normal
reçete ile satılması ve kolayca temin edilebilmesi bu ilaçların tüketimini arttırmaktadır.
Bu maddelerin çeşitli ortamlardan tayininde kullanılan analiz yöntemleriyle ilgili
çalışmalar hız kazanmıştır. Yaygın kullanımı olan bu maddelerin, toprak, çamur, atık
sular, yer altı ve yer üstü suları, sediment gibi çevresel matriksler yanında, evlerdeki
musluk sularına bile karışabilmeleri çevre kirliliği açısından kaygı veren bir durumdur.
Bu maddelerin metabolitleri de, ana maddelere göre daha az miktarda olsa bile
çevresel materyallerde mevcutturlar. Söz konusu bu kirliliklerin incelenmesi yanında,
bu maddelerin ve metabolitlerinin çevre (İstanbul il sınırları içinde) örneklerinden
izolasyonu için yöntem geliştirilmesi amaçlanmıştır. Kontaminasyon verilerine göre
hedef maddeler belirlenecektir. Bu çalışmadan elde edilecek madde ve metabolit
miktarına destek olmak amacıyla, geliştirilecek yöntem yardımıyla, etik kurul onayı
ve bu maddeleri kullanan gönüllü kişilerden alınacak onay ile, kullanıcı kişilerin
idrarlarından da bu maddelerin izolasyonu planlanmaktadır.
Çalışma sonucunda, çevre kirliliği ile ilgili bilgi toplanması yanında, özellikle, yüksek
maliyetli metabolitlerin geri kazanımının sağlanmasına katkıda bulunulacaktır.