Kemoterapiye Alternatif Fotodinamik Terapide Ftalosiyaninlerin Önemi
Hazırlayan: Melike B. Bayramoğlu,
B. Şebnem Sesalan, İTÜ Fen-Ed. Fakültesi, Kimya Bölümü
Endüstrideki yaygın uygulama alanlarının yanında ftalosiyaninler, patolojik bakterilerin,
mantarların fotoinaktivasyonunda, cilt hastalıklarında, göz ve kalpteki damarların
görüntülenmesinde de kullanılabilmektedir. Doku geçirgenliğinin yüksek olduğu 600-
800 nm arasında absorbsiyon yapmaları, kolay uyarılıp radikal üretebilmeleri onların
en çok tıpta ve kanser tedavisinde kullanılmalarını sağlamıştır. Kemotererapinin yan
etkileri hastaları oldukça yıpratmaktadır. Buna alternatif bir tedavi olan Fotodinamik
Kanser Terapi (PDT), FDA tarafından Photofrin isimli ilacın klinik uygulamalarına onay
vermesiyle birçok kanserin tedavisinde uygulanmaya başlanmıştır. PDT, ışığa duyarlıilacın
hastaya damar yoluyla verilmesini takiben bu ilacın tümörlü dokuda birikmesinin
ardından, belli dalga boyundaki ışık ile uyarılarak tümörü yok etmesi prensibine dayanır
(Şekil 1) ve yan etkileri yok denecek kadar azdır.
Bu projede özellikle radikal üreterek tümörlü hücreyi yok etme potansiyeline sahip suda
çözünür ftalosiyaninlerin hazırlanması hedeflenmiş ve çalışmamız “Synthesis of Novel
Dna-Interacting Phthalocyanines” başlığı ile 2011 yılında Dyes and Pigments dergisinde
basıma kabul edilmiştir. Sentezlenen bu ftalosiyaninlerin PDT de kullanılabilirliği in
vitro sonuçlara göre belirlenmiştir. Çalışmalarımız, sentezlenen bileşiklerin in vitro
sonuçlarının olumlu çıkmasından sonra, in vivo olarak tümörlü fareler üzerinde
uygulanmasıyla devam etmektedir.