Nöro-Bulanık Mantık İle Alfuzosin Hcl’in Uzatılmış Salım Yapan Tablet Formülasyonunun Tasarlanması
Hazırlayan: Burcu Mesut, İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi,
Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı
Buket Aksu, Santa Farma İlaç San.
Yıldız Özsoy, İstanbul Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Farmasötik Teknoloji Anabilim Dalı
Jenerik ürünler referans ürünün in vitro/in vivo performansını sağlaması gerekmektedir.
İn vivo çalışmalara başlamadan önce formülasyonun in vitro performansının
benzer olduğunun kanıtlanması ve bu amaçla da Ar-Ge aşamasında oldukça fazla
formülasyonun denenmesi gerekmektedir. Nöro- bulanık mantık programı kullanılarak
Ar-Ge çalışmaların sayılarının azaltılması ve kısa zamanda referans ilaca benzer in
vitro salım profili veren formülasyonun tespiti söz konusu olabilmektedir. Alfuzosin HCl,
günde 3 defa 2,5 mg doz ile semptomatik benign prostat hipertrofisinde kullanılan bir
ilaçtır. Hasta uyuncu açısından uzatılmış salımlı tablet formülasyonlarının tasarlanması
tedavi açısından önem taşımaktadır.
Bu çalışmada; ICH Q8,Q9 ve Q10 kapsamında bulunan tasarım ile kalite (QbD) yaklaşımı
çerçevesinde, formülasyondaki kritik parametreler tespit edilerek tasarım çalışması
gerçekleştirilmiş ve nöro-bulanık mantık programı ile de referans ürüne eşdeğer
formülasyon saptanmıştır.
Alfuzosin HCl içeren uzatılmış salım yapan tabletlerin formülasyonunda kritik olan
parametreler polimer tipi ve polimer konsantrasyonudur. Polimer olarak hidroksipropil
metilselüloz (HPMC) ve ksantan zamkı seçilmiş ve sırasıyla %65-75 ve %45-55
konsantrasyonda kullanılmıştır. Ayrıca, tablet baskı kuvveti (1000 – 2000 psi) ve
formülasyonun kaydırıcı oranı (magnezyum stearat: %0,5 - 1) değiştirilerek farklı tablet
formülasyonları üretilmiştir. Bu tabletler üzerinde ortalama ağırlık, sertlik, çap/kalınlık
tayini, % ufalanabilirlik, etkin madde miktar tayini ile çözünme hızı testleri yapılmış
ve elde edilen veriler Nöro-Bulanık Mantık yazılımına (FormRules V3.32, Intelligensys
Ltd) yüklenmiştir. Aynı testlerin yapıldığı referans ürün Xalfu XL 10 mg Uzatılmış Salım
Tablet (Generica İlaç) verileri de programa girilerek, yazılımdan referans ürüne en yakın
formülasyonu tespit etmesi istenmiştir. Programın önerdiği formülasyon ile referans
ürün 3 farklı fizyolojik pH’da (1,2, 4,5, 6,8) çözünme hızı testine tabi tutulmuştur.
Bu pH lardaki in vitro çözünme hızı testi bulguları istatistiksel olarak f2- benzeşim
testi ile değerlendirilerek program tarafından saptanan formülasyonun uygunluğu
kanıtlanmıştır.
Sonuç olarak; yapay zekâ programlarının ve QbD yaklaşımının ürünün geliştirme
safhasında geleneksel yöntemlere nazaran daha etkin bir yaklaşım olduğu
gösterilmiştir.