Taze Meyve Sebzeler İçin Uygun Plastik Ambalaj Malzemelerinin Geliştirilmesi
Hazırlayan: Doç. Dr. Gürbüz Güneş, İstanbul Teknik Üniversitesi
Kimya-Metalurji Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü
Proje Özeti:
Son yıllarda taze meyve sebzelerin sağlık üzerine olumlu etkilerinin ortaya konması ile
bu ürünlere olan talep artmıştır. Tüketicilerin taze ve kullanıma hazır ürünlere talepleri
doğrultusunda taze meyve sebze sektöründe özellikle minimum işlem görmüş taze
ürünlerin üretimi alanında gelişmeler olmuştur. Bu ürünlerle birlikte plastik ambalaj
sektöründe de yeni malzemelerin üretimi gündeme gelmiştir.
Taze meyve sebzelerde metabolizma faaliyetleri devam etmekte olup bu faaliyetler için
gerekli enerjiyi hücreler solunum yaparak sağlamaktadır. Solunumda üretilen CO2 in
tüketilen O2 e oranı 0,7 ile 1,3 arasında değişmekle birlikte çoğu zaman 1 civarındadır.
Ortamdaki O2 oranının düşülmesi, CO2 oranının artırılması ve sıcaklığın düşürülmesi
ile solunum hızı düşürülerek taze meyve sebzelerin raf ömrü uzatılabilir. Bu durum taze
meyve sebzelerin modifiye atmosferde ambalajlanması (MAA) ile sağlanır. Ambalajlama
sonrasında ambalaj içindeki atmosferde gaz oranları ürünün solunum hızına ve ambalaj
malzemesinin geçirgenliğine bağlı olarak belirli bir düzeyde sabit kalır. Bu durumdaki
gaz karışımına denge modifiye atmosfer (DMA) denir.
Taze meyve-sebzeler için uygun O2 ve CO2 geçirgenliği olan plastik malzemeler oldukça
kısıtlı olup çoğunlukla LDPE, PP, PVC malzemeler tek katmanlı veya EVA ile birlikte
kullanılmaktadır. Taze meyve-sebzeler için dengede hem O2 hem de CO2 oranlarının
ambalajlanan ürün için ideal oranları sağlaması gerekir. Çoğu zaman mevcut
malzemeler ile bunlardan sadece birisini sağlamak mümkün olmaktadır. Bu durum
özellikle mevcut ambalaj malzemelerinin CO2 geçirgenliğinin O2 geçirgenliğinden 2 ile
4 kat daha fazla olmasından kaynaklanmaktadır. Ayrıca, sıcaklığın artması, solunum
hızında ambalajın geçirgenliğinden daha fazla artışa neden olarak anaerobik ortam
oluşmasına ve dolayısıyla ürün kalitesinin hızla düşmesine neden olur.
Sonuç olarak plastik ambalaj malzemelerinde (PE, PP vb) CO2/O2 geçirgenlik
oranının (selektif geçirgenlik) solumdaki oranlara yaklaştırılması ve ayrıca sıcaklığın
geçirgenlik ve solunum hızına etkisinin benzer hale getirilmesi için yeni yaklaşım ve
teknolojilere ihtiyaç vardır. Bu plastik malzemelerin gaz geçirgenlik kontrolünün
sağlanmasında mikroperforasyon uygulamaları ve nanoteknoloji uygulamaları
büyük potansiyele sahiptir. Bu teknolojiler ile ambalaj malzemelerindeki mevcut 2-4
olan selektif geçirgenliğin 1’e düşürülmesi sağlanabilir.