Tersiyer Amin İle Modifiye Edilmiş Çapraz Bağlı Pvc’nin Asidik Boyaların Giderilmesinde Kullanılması
Hazırlayan: Erdem YAVUZ, Yeşim GÜRSEL, Bahire Filiz ŞENKAL
İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen-Ed. Fak., Kimya Böl.
Proje Özeti:
Kararlılıklarından dolayı, reaktif azo boyalar; ışık, kimyasal veya aktiflenmiş balçık
içeren geleneksel atık su terbiye prosesleriyle tam olarak giderilemezler. Toksik etkisi
olan boyalar çevre sağlığı bakımından büyük zararlara neden olurlar. Ayrıca sulardaki
normal olmayan renklilik, suya giren ışığın absorpsiyonunu etkiler ve fotosentezi azaltır
(1).
Reaktif boyaların giderilmesinde selüloz, pirinç kabuğu ve hindistan kabuğu gibi
kuaternize doğal maddelerin adsorpsiyon kapasiteleri (60-420 mg.g-1) aralığında
değişmektedir (2-3). Ancak bu maddelerin rejenerasyonunda başarılı sonuçlar elde
edilememiştir. Bu nedenle fonksiyonel grup taşıyan polimerik sorbentlerin kullanımı
önem kazanmıştır.
Kontrollü polimerizasyon teknikleri polimerlerin yüzeye aşılanması amacıyla önemlidir.
ATRP (atom transfer radikal polimerizasyon) metodu yüzeyinde başlatıcı grupları
bulunan polimerik sorbentlere farklı fonksiyonel gruba sahip polimerlerin aşılanmasına
imkân sağlar. Bu projede endüstride yaygın olarak kullanılan bir polimer olan PVC önce
degrede edildikten sonra çapraz bağlı hale getirilerek yapısındaki klor grubu başlatıcı
olarak kullanılmıştır. Poli (glisidil metakrilat) aşılanıp sonra da tersiyer aminle modifiye
edildi ve bu malzeme tekstil boyalarının atık sulardan giderilmesinde sorbent olarak
kullanılmıştır.
Sorbentin boya tutma kapasitesi 0,5 g sorbentin 20 ml boya çözeltisiyle (0,2 g. Boya / 500
mL) 24 saat etkileştirilmesiyle belirlenmiştir. Etkileşimden sonraki boya süzüntülerinin
kolorimetrik analizi yapılarak kapasiteler belirlenmiştir. Çalışmada dört adet asidik
özellikteki tekstil boyası kullanılmış ve boya tutma kapasiteleri bulunmuştur (0,30 –
0,45 g.boya / g. sorbent). Sorbentin zamana göre adsorpsiyon kinetiği ve rejenerasyon
koşulları da belirlenmiştir.