Dökümhane Atık Kumlarındaki İnorganik Ve Organik Kirleticilerin Karakterizasyonu
Hazırlayanlar:Hasancan Okutan, Dr. Cemile Yerlikaya
Proje Özeti
Bu çalışma, bir dökümhane tesisinde üretilen on adet katı atıkta ve üretimde kullanılan beş adet hammaddede toplam kirlilik potansiyelinin tespiti ve ardından da liç testleri ile inorganik ve organik kirleticilerin yer altı suyunu kirletme potansiyelini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. İnorganik çalışmalar için kirleticilerin toplam miktarları tespit edilmiş, kirleticilerin mobilitesi asetik asit kullanılarak US EPA TCLP testi ile ve su kullanılarak DIN 38414 S4 yöntemi ile tespit edilmiştir. Organik incelemelerin ilk adımında, tüm maddelere EGA FID ve EGA MS analizleri doğrudan katıya uygulanarak, organik kirleticilerin bileşenleri belirlenmiştir. Ultrasonik ve sokslet ekstraksiyon metodları kullanılarak elde edilen çözeltilerde GC MS ile kantitatif ve GC SIM ile kalitatif analizler yapılmıştır. Ağır metallerin katı atıklarda ulaşılan değerleri, tesiste katı atığın alındığı bölgeye bağlı olarak değişim göstermektedir. Örnek olarak indüksiyon ocakları cüruf ve toz numunelerinde yüksek miktarlarda Zn içeriği, bu atık tiplerinin bu metal türü için hammadde olarak kullanılmasının faydalı olacağını göstermektedir. Atık ve hammaddelerde birçok metal için toplam kirlilikler yüksek bulunmasına rağmen liç işlemlerinde tüm metallerin mobilitesi (Taşınımı) düşük bulunmuştur. Sıcak maça ve soğuk maça atıklarının liç çözeltilerinde, kanserojen olan Cr(VI) değeri oldukça düşüktür. EGA FID ve EGA MS ile yapılan ön çalışmalarda birçok katı atıkta, kömür tozundan düşük miktarlarda PAH kirlilik potansiyeli gözlenmiştir. GC SIM analizlerine göre, ultrasonik ektsraksiyon yöntemi ile 16 adet Supelco TLC Standart PAH miktarları kömür tozunda 87 µgg olarak hesaplanırken, katı atıklarda daha düşük olup, 0. 1-10 µgg arasında değişim göstermektedir. Sözü edilen dökümhane tesisleri atıkları endüstriyel atık sahasına çevreye uyumluluk şartlarını sağlayacak şekilde depolanmalıdırlar.