Tezhipli Elyazması Eserlerde Bakır Ve Diğer Elementlerin Pigmentler Üzerine Etkisinin İncelenmesi
Hazırlayanlar:Mualla Öner, Pınar Çakar, Yrd. Doç. Dr. Emel Akyol
Proje Özeti
Kağıdın icadı ile oluşan el yazmaları kültürel mirasın önemli eserlerindendir. Ülkemizdeki tarih, din, dil, felsefe, coğrafya, tıp ve fen bilimleri alanında yazılmış yazma eserlerin çoğu Kültür ve Turizm Bakanlığı\'na bağlı kütüphane ve müzelerdedir. Yazma eserlerde tezhip ve minyatür ile süslemeler yapılmıştır. Yapımında altının yanı sıra bakır, kalay ve gümüşün de kullanıldığı tezhiplerin en zenginleri genellikle eserin ilk sayfasında bulunur. Bir diğer süsleme sanatı olan minyatür; adını kırmızı renk veren `minium\'dan (Pb3O4) alır ve metindeki olayları yansıtmak amacı ile yapılmış küçük boyutlu resimlerden oluşur. Gerek kağıdın yapısından, gerekse kullanılan mürekkep ve pigmentlerden kaynaklanan bazı kimyasal bileşikler olumsuz depo koşullarına maruz kaldığında yazma eserlerde meydana gelen bozunmalar eserin yaşam süresini kısaltır. Bu çalışmada yazma eserlerde cetvel denen metni çerçeveleyen çizgilerde kullanıldığı eski bir reçetede belirtilen bir pigment üretilmiş ve 16. yüzyıla ait olduğu düşünülen bir kağıt üzerine uygulanmıştır. Pigmentin hızlandırılmış yaşlandırma öncesi ve sonrası kimyasal karakterizasyonu yapılmıştır. Aynı kağıt; üzerinde pigment uygulaması olmadan hızlandırılmış yaşlandırma testine maruz bırakılmıştır ve kağıdın bozunması incelenmiştir. Farklı derecede bozunma derecelerinde cetvellere sahip yazma eserler ile bozunmamış pigmente sahip bir eser incelenmiş ve bozunma üzerine elementlerin etkisi araştırılmıştır. Yazma eserler üzerinden yapılan analizlerin tamamı tahribatsız olarak gerçekleştirilmiştir.