Türkiye Phlomis L. (Lamiaceae) Cinsinin Kemotaksonomisi
Hazırlayanlar:İhsan Çalış, Prof. Dr. İclal Saracoğlu, Prof. Dr. Tayfun Ersöz, Prof. Dr. Ali A. Dönmez, Prof. Dr. Hasan Kırmızıbekmez, Prof. Dr. Funda Nuray Yalçın, Prof. Dr. Şebnem Harput
Proje Özeti
Türkiye bitki örtüsünde yetişen 21’i endemik 33 Phlomis L. (Lamiaceae) türü, sekonder metabolitleri yönünden incelenmiştir. Bu amaçla, bitkilerin topraküstü kısımlarının alkolik (MeOH, EtOH) ekstrelerinin suda çözünen kısımları çalışılmıştır. Sekonder metabolitlerin izolasyonu çalışmalarında kromatografik yöntemlerden (KK, OBSK, YPSK) yararlanılmıştır. Elde edilen bileşiklerin kimyasal yapıları spektroskopik [UV, IR, 1D- NMR ( H, C, DEPT-90, DEPT-135), 2D-113 NMR (COSY, TOCSY, HSQC, HMBC, ROESY, NOESY), kütle spektrometresi (FAB, ESI, MALDI v. B. ) ve X-ışınları] ve kimyasal yöntemler (Asit ve alkali hidroliz, metilleme, asetilleme v. D. ) yardımıyla tayin edilmiştir. Çalışmalar sırasında 17 iridoit ve 33 feniletanoit glikoziti elde edilmiştir. İridoitlerin hepsi mono-glukozidik yapıya sahiptir. İki iridoit glikoziti, diğer bir araştırma grubu tarafından P. Rigida’dan elde edilmiştir. Elde edilen 17 iridoit bileşiğinin beşi, 7-epi-lamalbit, ipolamiidik asit, lamiidik asit, 8-O-asetilşanzizit ve brunneogaletozit bilime kazandırılan yeni bileşiklerdir. Feniletanoit glikozitlerinin 11’i diglikozit, 20’si triglikozit ve ikisi tetraglikozit yapısındadır. Triglikozidik yapılardan, integrifoliozit A, integrifoliozit B, oppozitiflorozit, filinozit F ile tetraglikozidik yapıdaki iki bileşik, fizyokalikozit ve lunariifoliozit bilim için yeni olan bileşiklerdir. Ayrıca, ayrıntılı çalışılan türlerden elde edilen farklı yapıya sahip sekonder metabolitlerin sayısı 51’dir. Bunlar, başlıca basit fenol glikozitleri, lignan, neolignan ve oksilignan glikozitleri, monomer yapılı fenilpropanoitler, kafeik asit ve şikimik asit esterleri, flavonoitler, terpenik bileşiklerdir (Mono- ve triterpenler). Farklı yapıya sahip diğer bileşikler arasında, asetofenon glikozitleri, iyonon ve alifatik (Oktenol) glikozitler ve dimetilpirolidinyum türevi bir tuz sayılabilir. Bu bileşikler arasında da, toplam 12 yeni bileşik bilime kazandırılmıştır.